Wpływ mediów elektronicznych na rozwój mowy dziecka.

     Często zastanawiamy się czy dziecko w wieku żłobkowym i przedszkolnym mówi poprawnie, czy też rozwój mowy jest opóźniony lub zaburzony a jeśli tak to dlaczego.

Mowa jest głównym sposobem porozumiewania się ludzi , a prawidłowy jej rozwój stanowi podstawę kształtowania się osobowości dziecka.

Jeśli proces rozwoju mowy przebiega prawidłowo dziecko przedszkolne prawidłowo myśli , rozwija swoje słownictwo , rozwija myślenie abstrakcyjne , prawidłowo stosuje zasady gramatyczne. W rozwoju mowy ogromną rolę spełnia środowisko w jakim się dziecko wychowuje i przebywa. Codzienny kontakt z rodziną i rówieśnikami dostarcza nowych doświadczeń dla dziecka i pozwala nabywać nowych umiejętności słownych i językowych.

Dziecko poznaje świat, dzięki rozumieniu mowy, a umiejętność mówienia pozwala mu wyrazić swoje spostrzeżenia, pragnienia i uczucia.

Na rozwój mowy wpływa duża liczba czynników. Do najczęściej wymienianych zalicza się:

- środowisko w którym wychowuje się dziecko :na rozwój dziecka już od najmłodszych lat mają wpływ różne czynniki otaczającego je świata. Na początku będą to osoby z najbliższego otoczenia, a także media, w tym w dominującej części telewizja i komputer.

- mózg, z których najważniejsze są zjawiska powstające w strukturach korowych

- budowę i sprawność narządów mownych (oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych);

- narząd słuchu i jego właściwości, warunkujące słyszenie i rozumienie mowy innych osób, a także kontrolę mowy własnej (w percepcji mowy bierze udział w pewnym stopniu także narząd wzroku, umożliwiający odczytywanie mowy z ruchów ust) 

- dobry wzrok

MÓZG DZIECKA A MEDIA

      Kontakt dziecka z telewizją rozpoczyna się bardzo wcześnie, a każda godzina spędzona w obecności włączonego telewizora oznacza, że rodzice mniej mówią do swoich małych dzieci. Za naukę języka odpowiedzialna jest lewa półkula mózgu. Szybko zmieniające się obrazy telewizyjne i wszechobecne reklamy aktywują prawą półkulę, jednocześnie hamując działanie lewej, co skutkuje zaburzeniami w rozwoju języka. Nadmierne korzystanie z telewizji przyzwyczaja dziecko do mało aktywnego, ubogiego w różnorodne bodźce życia, dostarcza atrakcyjnej rozrywki, bez angażowania potencjału intelektualnego. Wywołuje schematyczne i stereotypowe zachowania, niewymagające myślenia i analizowania przyczynowo – skutkowego. Pytania stawiane przez dzieci są powierzchowne, a udzielane odpowiedzi nie wzbudzają zainteresowania. Dzieci przyswajają język bohaterów i posługują się nim, nie rozumiejąc wszystkich używanych słów. Mózg posiada właściwość zwaną plastycznością. Plastyczność mózgu, to zdolność do zmian w układzie nerwowym, na skutek bodźców płynących z otoczenia człowieka. Mózg jest plastyczny przez całe życie, jednak najmocniej do trzeciego roku życia. Oznacza to, że czas ten jest najcenniejszy w rozwoju dziecka. Pozytywna stymulacja odniesie wtedy największe efekty, ale i negatywna pozostawi swój ślad. Pierwsze trzy lata dziecka są szczególnie ważnym okresem dla jego rozwoju i to, jak zostanie ukształtowany mózg w okresie jego najintensywniejszego rozwoju, będzie miało znaczący wpływ w rozwoju mowy dziecka. Mózg zbudowany jest z dwóch półkul. Prawa półkula odpowiedzialna jest za odbiór i przetwarzanie bodźców dźwiękowych oraz obrazowych (niejęzykowych). Lewa półkula specjalizuje się w odbiorze oraz tworzeniu języka (mowie). Współczesne dziecko jest przestymulowane bodźcami prawopółkulowymi, ma natomiast niewystarczająco bodźców lewopółkulowych (czyli językowych). Prawa półkula blokuje lewą i w efekcie tego mowa rozwija się z opóźnieniem. Znaczy to po prostu, że przewaga bodźców prawopółkulowych powoduje zaburzenie naturalnego, zdrowego rozwoju mowy. Dziecko “zatopione” w bodźcach prawopółkulowych owszem usłyszy wołanie mamy na obiad, ale nie zarejestruje, że mama, że woła i że na obiad. Usłyszy tylko fizjologiczny dźwięk, na co pozwoli mu prawidłowo funkcjonujący narząd słuchu. Nie zdekoduje bodźca językowego. Taki schemat powtarzający się codziennie spowoduje stopniowe hamowanie rozwoju języka (język przestanie kształtować się w sposób prawidłowy), coraz bardziej upośledzone staną się neurony zwierciadlane (odpowiedzialne za rozumienie emocji drugiego człowieka oraz empatię). Stałe blokowanie językowej półkuli mózgu, negatywnie wpłynie także na kontakty międzyludzkie oraz nawiązywanie znajomości z rówieśnikami. Mowa ulegnie schematyzacji.

Dziecko spędzające czas przed ekranem

- zostaje pozbawione obcowania z drugim człowiekiem. Jego słownictwo nie wzbogaca się, a mowa i wymowa nie mają okazji do rozwijania się w naturalnych sytuacjach komunikacyjnych.

- bodźce płynące z ekranów urządzeń takich jak komputer, telewizor, smartfon, powodują zahamowanie naturalnego rozwoju komórek lewej półkuli mózgu (odpowiedzialnej za tworzenie i odbieranie mowy). Język nie rozwija się lub czyni to z wielkim opóźnieniem.

- powoli zmniejsza się naturalne zainteresowanie światem. Gry komputerowe, bajki stają się ciekawsze niż wycieczka rowerowa, spacer czy zabawa z rówieśnikiem.

WZROK A MEDIA

Spędzanie czasu przed ekranami niszczy wzrok.

- Dziecko ogląda spłaszczony obraz, patrzy w jednym kierunku (ograniczenie ruchu gałek ocznych, co może mieć wpływ na późniejszą naukę czytania), dostaje również dużo bodźców.

-Dzieci, które dużo oglądają TV miewają w późniejszym okresie większe problemy z koncentracją niż te, które mniej czasu spędzają przy ekranie. Często dzieci przyzwyczajone do nowych obrazów na ekranie, krócej potrafią bawić się danym przedmiotem.

-Dzieci, które oglądają więcej telewizji mają zwężone tętnice siatkówki,

-Wpatrywanie się w jeden punkt powoduje mniej mrugania, mniej ćwiczeń gałki ocznej

BUDOWA I SPRAWNOŚĆ NARZĄDÓW ARTYKULACYJNYCH A MEDIA

Zbyt długie, częste i bezmyślne oglądanie telewizji i korzystanie z komputera przez małe dzieci prowadzi do ;

Zwiotczenia mięśni aparatu artykulacyjnego

Słabej pionizacji języka

Dysfunkcji oddychania (przerost migdałków)

Dysfunkcji przełykania

SŁUCH A MEDIA

Głośna muzyka, dźwięki szkodzą i mają zły wpływ na słuch małego dziecka. Często w domach włączony telewizor gra dość głośno, głośniej niż byłoby to potrzebne. Dziecko musi powąchać, dotknąć, polizać, telewizja tego nie umożliwia. „Dziecko może obserwować swoją sprawczość, widzi w drugim człowieku jak on reaguje, działania dziecka powodują zmiany w rzeczywistości (…) mózg nie kształtuje się poprzez obserwację rzeczywistości lecz przez oddziaływanie na nią!”

„Teleogłupianie. O zgubnych skutkach oglądania telewizji (nie tylko przez dzieci)” – Michel Desmurget

Bibliografia

• M. Spitzer, Cyfrowa demencja, Słupsk 2013.

• J. Cieszyńska-Rożek, Metoda krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci, Kraków 2013.

• K. Błachnio, Wprowadzenie do zagadnień logopedii wieku rozwojowego, Gniezno 2011.

• G. Small, G. Vorgan, iMózg. Jak przetrwać technologiczną przemianę współczesnej umysłowości, Poznań 2011.

• R. Vasta i inni, Psychologia dziecka, Warszawa 1995.